Ανοιχτή επιστολή κατοίκων της Ραφήνας και του Πικερμίου σχετικά με τα έργα που εξελίσσονται στο Οχυρό Ραφήνας, έργα ενός ανεκδιήγητου δήμαρχου με διογκωμένο εγώ. Η επιστολή αυτή δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών και γράφτηκε κάτω από την πίεση της επίγνωσης ότι είναι πολύ επικίνδυνο να αντιμετωπίζεται η ιστορία με ελαφρότητα, να εργαλειοποιείται για μικροπολιτικά συμφέροντα, να διασύρεται από μωροφιλοδοξία και τελικά να ευτελίζεται

Ακολουθεί η επιστολή όπως αυτή δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών 

Η επιστολή αυτή γράφεται κάτω από την πίεση της επίγνωσης ότι είναι πολύ επικίνδυνο να αντιμετωπίζεται η ιστορία με ελαφρότητα, να εργαλειοποιείται για μικροπολιτικά συμφέροντα, να διασύρεται από μωροφιλοδοξία και τελικά να ευτελίζεται.

Σε λίγες ημέρες ο απερχόμενος δήμαρχος Ραφήνας-Πικερμίου, ως τελευταίο έργο της θητείας του, θα παρουσιάσει τα εγκαίνια ενός χώρου που ο ίδιος έχει αποκαλέσει «θεματικό πάρκο» ή «πάρκο-πολυχώρο ιστορικής μνήμης του 2^ου Παγκοσμίου Πολέμου»

Αφήνουμε απέξω το ­­γεγονός πως ο χώρος αυτός βρίσκεται στο λόφο του Οχυρού, μια δασική περιοχή η οποία σταθερά και ανελέητα αποψιλώνεται και απομειώνεται λόγω της κατασκευής γηπέδων τένις, αναψυκτηρίων, αυθαίρετων κτιρίων που στεγάζουν τοπικούς συλλόγους κλπ κλπ

Αφήνουμε απέξω και το γεγονός ότι, στο πλαίσιο αυτού του μωροφιλόδοξου σχεδίου, ένα τεθωρακισμένο άρμα μάχης έχει τοποθετηθεί δίπλα ακριβώς από το Γυμνάσιο-Λύκειο της πόλης με την κάνη του να σημαδεύει το δρόμο που χρησιμοποιούν καθημερινά εκατοντάδες μαθητές για να ανεβαίνουν στο σχολείο. Το αφήνουμε απέξω μεν, ο ανατριχιαστικός συμβολισμός ωστόσο δεν μας διαφεύγει.

Με τη συγκεκριμένη επιστολή επικεντρωνόμαστε μόνο στον υποτιθέμενο σκοπό για τον οποίο έχει δημιουργηθεί αυτό το έργο. Και τον ονομάζουμε υποτιθέμενο, γιατί ο συγκεκριμένος δήμαρχος, ενώ διατείνεται πως θέλει να συντηρήσει και να τιμήσει την ιστορική μνήμη, στην πραγματικότητα κάνει ακριβώς το αντίθετο. Αφενός προκαλεί ιστορική σύγχυση με την τοποθέτηση ασύνδετων μεταξύ τους αλλά και με το χώρο αντικειμένων που δεν έχουν καμία σχέση με την ιστορία του χώρου και αφετέρου ευτελίζει την ιστορική μνήμη που προσποιείται ότι σέβεται και τιμά, παραχωρώντας μέρος των ιστορικών τούνελ σε ιδιώτες για εμπορική χρήση

Ο λόφος του Οχυρού ήταν έδρα Γερμανικού αρχηγείου. Στόχος των έργων ήταν η απόκρουση πιθανής απόβασης των Συμμαχικών στρατευμάτων στην παραλία της Ραφήνας. Το πανοπτικό προνόμιο της τοποθεσίας δεν διέλαθε βέβαια της προσοχής αυτών που το σχεδίασαν και το έκτισαν. Στο χώρο αυτό είχαν τοποθετηθεί 5 τεράστια περιστρεφόμενα κανόνια (πιθανολογείται ότι μεταφέρθηκαν από τη γραμμή Μαζινό) πάνω σε μεγάλες κυκλικές τσιμεντένιες βάσεις και γύρω τους υπήρχαν υπόγειες αποθήκες πυρομαχικών κατασκευασμένες με μπετόν. Στην κεντρική θέση, οι Γερμανοί εγκατέστησαν ένα μεγάλο παρατηρητήριο για τον έλεγχο των κινήσεων στο Νότιο Ευβοϊκό, κατασκεύασαν κατοικίες για τους αξιωματικούς και τους στρατιώτες, σταθμό πρώτων βοηθειών και έσκαψαν τάφρους και καταφύγια.

Το χώρο αυτό λοιπόν, ο απερχόμενος δήμαρχος ισχυρίζεται πως θέλει να τον καταστήσει πολεμικό μουσείο ιστορικής μνήμης του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Δεν γνωρίζουμε αν ο σχεδιασμός έχει εκπονηθεί από κάποιον ιστορικό-αρχαιολόγο, ούτε τι πρόκειται να φιλοξενηθεί τελικά στο μουσείο αυτό. Τα πρώτα δείγματα πάντως είναι ενδεικτικά της προχειρότητας με την οποία έχει σχεδιαστεί το εν λόγω έργο. Ήδη, στην είσοδο του λόφου και ακριβώς δίπλα από το Γυμνάσιο-Λύκειο, έχει τοποθετηθεί ένα αμερικανικό άρμα μάχης M24 Chaffee (επίσημα Light Tank, M24), ένα άρμα που προφανώς δεν έχει καμία σχέση με την ιστορία του συγκεκριμένου χώρου, ούτε καν με την αντίσταση των Ελλήνων εναντίον των Ιταλών φασιστών και των Γερμανών Ναζί, καθώς το συγκεκριμένο μοντέλο ήρθε στην Ελλάδα μόλις στα τέλη του 1950. Επίσης, δίπλα από τον διαμορφωμένο περίπατο, έχει τοποθετηθεί ένα – κατά δήλωση του απερχόμενου δημάρχου – βρετανικό πυροβόλο Μ105. Τέτοιο όπλο δεν βρίσκουμε στους καταλόγους να έχει υπάρξει ποτέ, κάτι που ενισχύει ακόμη περισσότερο την αίσθησή μας περί πλήρους άγνοιας και προχειρότητας του εγχειρήματος

Την ίδια στιγμή μάλιστα που ο απερχόμενος δήμαρχος δηλώνει πως σέβεται και τιμά την ιστορική μνήμη, παραχωρεί σε ιδιώτες προς εμπορική εκμετάλλευση τύπου escape room, βλέπε «δωμάτια απόδρασης» ελληνιστί, ένα από τα ιστορικά τούνελ του χώρου καθιστώντας το χώρο πιο πολύ μια πολεμική φτηνή Disneyland, παρά ένα χώρο ιστορικής μνήμης. Η πολιτική σημειολογία και ιδεολογία των δωματίων απόδρασης δεν θα μας απασχολήσει εδώ. Αρκεί ίσως να σημειώσουμε κάπως τηλεγραφικά, ότι η σαγηνευτική προσομοίωση της απόδρασης προς την ελευθερία υποκαθιστά όλο και πιο πολύ οποιαδήποτε προσπάθεια αντίστασης και τελικά απόδρασης από ένα καθεστώς εγκλεισμού και υποταγής. Θα μπορούσαμε να πούμε πως ένας επιχειρηματίας με τις ευλογίες του απερχόμενου δημάρχου, σας υπόσχονται, με το αζημίωτο φυσικά, συναρπαστικές αποδράσεις από βαρετές ιστορικές μνήμες! Και όλα αυτά μέσα σε τούνελ για την κατασκευή των οποίων στρατολογήθηκαν βίαια ντόπιοι. Ντρέπεται και η ντροπή

Ζούμε αναμφισβήτητα μια εποχή δραματικής έκπτωσης της αισθητικής, της ιστορικής μνήμης, του μέτρου και της ποιότητας και η βάναυση παρέμβαση στο λόφο του Οχυρού είναι σαφώς ένα αποτέλεσμα αυτών των εκπτώσεων. Αντί ο εν λόγω δημαρχίσκος του φτηνού εντυπωσιασμού να δημιουργήσει κάτι ποιοτικό και διδακτικό που θα επικαλείται τη μνήμη που βρήκαμε να μας περιμένει όταν ήρθαμε σε αυτόν τον κόσμο και θα την κληρονομεί σε όσους εμείς θα αφήσουμε πίσω μας, αυτός - βαθιά αντιιστορικός παρά τις περί του αντιθέτου δηλώσεις του – επιλέγει κάτι χυδαίο, φτηνό, σαθρό και ψεύτικο.

Γιατί να μη δημιουργήσουμε έναν πρότυπο χώρο εκπαιδευτικών προγραμμάτων που θα προσελκύουν σχολεία όλων των βαθμίδων προσπαθώντας να περισώσουμε κάτι από την αυθεντικότητα και τη γνησιότητα; Γιατί να μη φτιάξουμε ένα χώρο που θα προβάλλει την αξία της ειρήνης σε αντιδιαστολή με τα δεινά του πολέμου και αντίθετα επιλέγουμε τη μυθοποίηση και ηρωοποίηση των πολεμικών όπλων; Γιατί πολύ απλά, τα πρώτα προϋποθέτουν παιδεία, ευαισθησία, όραμα και σεβασμό στην ιστορία. Και αυτά όλο και περισσότερο εκλείπουν στον τόπο μας

Ως ένδειξη αγανάκτησης και θλίψης για τις αυθαίρετες και ασεβείς από ιστορικής άποψης ενέργειες του απερχόμενου δημάρχου, απευθύνουμε αυτή την επιστολή διαμαρτυρίας και καλούμε την παρέμβαση οποιουδήποτε ενδιαφερόμενου αρμόδιου φορέα ή/και συλλογικότητας.

Αλέξης Κροκιδάς, Κοινωνιολόγος, κάτοικος Ραφήνας

Νίκος Σίμος, Δασολόγος, κάτοικος Πικερμίου

Χρήστος Κωστούλας, Φυσικός, κάτοικος Ραφήνας

Παραπομπές

1. Το Οχυρό της Ραφήνας … https://atticavoice.gr/enimerosi/rafina-pikermi/item/607-to-oxyro-tis-rafinas

2. Οχυρό Ραφήνας – Δραπετεύοντας από το παρελθόν … https://atticavoice.gr/enimerosi/rafina-pikermi/item/610-oxyro-rafinas-drapeteyontas-apo-to-parelthon

3. Ραφήνα – Ένα κανόνι πάνω από την πόλη … https://atticavoice.gr/enimerosi/rafina-pikermi/item/4465-rafina-ena-kanoni-pano-apo-tin-poli

4. Έκφραση αγωνίας για το Οχυρό και το μέλλον του … https://atticavoice.gr/enimerosi/rafina-pikermi/item/4546-ekfrasi-agonias-gia-to-oxyro-kai-to-mellon-tou

5. Κίνηση για την Προστασία και την Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας – Να σταματήσουν οι παράνομες παρεμβάσεις στο λόφο του Οχυρού … https://atticavoice.gr/perivallon/anthropos-kai-perivallon/item/4563-kpamrr-na-stamatisoun-oi-paranomes-paremvaseis-sto-lofo-tou-oxyroy